26 stycznia – Ogólnopolski Dzień Transplantacji
Ogólnopolski Dzień Transplantacji corocznie jest obchodzony 26 stycznia, czyli w dzień pierwszego w Polsce udanego przeszczepu nerki, który został przeprowadzony w 1966 roku przez zespoły pod kierownictwem prof. Jana Nielubowicza oraz prof. Tadeusza Orłowskiego. Z tej okazji przygotowaliśmy zbiór informacji, które warto wiedzieć na temat transplantacji.
Co to jest transplantacja?
Transplantacja bywa również nazywana przeszczepem narządów. Narządy oraz tkanki można przeszczepiać w całości lub w części. Najczęściej przeszczepy kojarzone są z pobraniem od dawcy danego narządu lub tkanki i przeniesieniem go do ciała biorcy. Tymczasem przeszczepy wykonuje się także w ramach tej samej jednostki (osoby) i są to tzw. autoprzeszczepy. Jednym z najlepszych przykładów tego typu procedury jest transplantacja włosów czy brwi, podczas której pobiera się mieszki włosowe z jednego obszaru ciała pacjenta i wszczepia je w obrębie głowy/twarzy.
Przeszczep narządów jest w wielu przypadkach ostatnią szansą na uratowanie zdrowia oraz życia. Transplantacja serca czy wątroby, w przypadku skrajnej niewydolności tych narządów, to tak naprawdę jedyna metoda pozwalająca na utrzymanie chorego przy życiu. By jednak do tego doszło, musi znaleźć się dawca.
Dlaczego potrzebujemy silnego społecznego poparcia transplantologii?
Zbigniew Religa to ikona polskiej transplantologii między innymi za sprawą wykonania pierwszego udanego przeszczepu serca. Jednak transplantologia nie mogłaby i nie może się rozwijać, jeśli brakuje w społeczeństwie poparcia dla takich działań.
Statystyki wskazują na to, że co kilka dni umiera osoba, która oczekując na narząd nie doczekała się przeszczepu. Tymczasem jeden dawca może wydłużyć życie czterem osobom i również czterem osobom to życie ocalić. Każdy z nas może znaleźć się w sytuacji, w której nasi bliscy lub my sami będziemy potrzebować przeszczepu – warto mieć to na uwadze.
Transplantacja a obowiązujące przepisy
Wciąż wiele osób nie ma świadomości, co na temat zezwolenia na przeszczep narządów mówią obowiązujące przepisy. Zgodnie z nimi, jeśli potencjalny dawca za życia nie wyraził swojego sprzeciwu, to lekarze mogą pobrać od niego narządy i tkanki. Z punktu prawa zgoda rodziny nie jest wymagana. Lekarze jednak przed przystąpieniem do takiej procedury rozmawiają z najbliższymi danej osoby, pytając o to, jaka była jej wola za życia. To ta informacja jest kluczowa, a nie zgoda lub brak zgody najbliższych.
Większość narządów i tkanek, które pobierane są do przeszczepu (serce, nerki, wątroba, trzustka, jelita, rogówka) pochodzą od zwłok osób, u których doszło do śmierci mózgowej, utożsamianej z śmiercią człowieka.
Tkanki takie jak szpik kostny, a także fragmenty wątroby czy nerkę, można również pobrać od żyjących osób. W takim przypadku wymagane jest uzyskanie ich świadomej zgody oraz upewnienie, że taki zabieg nie będzie stanowił zagrożenia dla ich życia.
Co z osobami, które nie godzą się na to, by ich narządy i tkanki zostały pobrane po śmierci? Sprzeciw można zgłosić np. listownie do Centralnego Rejestru Sprzeciwów. Dodatkowo o takiej woli najlepiej poinformować swoich bliskich.
Fundacja DKMS
W Ogólnopolski Dzień Transplantologii świętuje także Fundacja DKMS, która rejestruje w swojej bazie potencjalnych dawców szpiku kostnego. W przypadku wielu nowotworów układu krwiotwórczego szansą na przeżycie jest przeszczep komórek macierzystych. Problemem jednak jest to, że trudno o znalezienie „bliźniaka genetycznego”, od którego taki materiał mógłby zostać pobrany. W rodzinie swoich „bliźniaków” odnajduje zaledwie ¼ chorych.
Więcej o tym, jak działa Fundacja i co oznacza rejestracja w bazie, dowiesz się bezpośrednio z ich strony internetowej.
Przy okazji zachęcamy także do zapoznania się z materiałem na temat krwiodawstwa.